قراردادهای فیوچرز یا معاملات آتی یک نوع سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود، جایگاه ویژه‌ای در میان سایر ابزارهای مالی دارد. قرارداد فیوچرز یا معاملات آتی به معنای قراردادی است که در آن دو طرف به مبادله دارایی یا کالا در آینده به قیمت مشخصی متعهد می‌شوند. به‌عنوان مثال، در یک قرارداد فیوچرز برای خرید طلا، فردی با توجه به قیمت فعلی طلا، به خرید طلا در آینده با قیمتی مشخص متعهد می‌شود.

با وجود اینکه معاملات آتی و قراردادهای فیوچرز در بازار سرمایه به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما برخی از افراد هنوز با این ابزار مالی آشنایی کافی ندارند. در اینجا به بررسی ویژگی‌های معاملات آتی و قراردادهای فیوچرز پرداخته‌ایم.

تاریخچه‌ی معاملات آتی و قراردادهای فیوچرز به دهه‌ی 1860 میلادی در آمریکا بازمی‌گردد. در آن زمان، بازار آهن بود که قراردادهایی برای خرید و فروش آهن در آینده بر اساس قیمت فعلی به وجود آمد. این ایده بعدها به بازار نفت و دیگر بازارهای کالا انتقال یافت.

در دهه‌ی 1970 میلادی، بازار بین‌المللی ارز به بازار قراردادهای فیوچرز اضافه شد. در این بازار، قراردادهای فیوچرز برای تعیین نرخ تبادل ارز بین دو طرف در آینده بر اساس قیمت فعلی ارز بکار می‌رود.

در حال حاضر، بازار قراردادهای فیوچرز به طور گسترده در بازارهای مالی جهانی، از جمله بازارهای اوراق بهادار، کالاها، ارزها و نرخ بهره استفاده می‌شود. همچنین، برخی از معاملات آتی مرتبط با انواع دارایی‌های مالی مانند اوراق بهادار، نرخ بهره و ارز را شامل می‌شوند. در مجموع، بازارهای قراردادهای فیوچرز از نظر حجم معاملات و تعداد دارایی‌های قابل معامله، به یکی از بزرگترین بازارهای مالی جهان تبدیل شده است.

ویژگی‌های قراردادهای فیوچرز:

مشخص بودن قیمت: یکی از ویژگی‌های مهم قراردادهای فیوچرز، مشخص بودن قیمت است. به این معنی که در لحظه امضای قرارداد، قیمت مشخص و ثابت است و هیچ تغییری نمی‌تواند در آن ایجاد شود.

مشخص بودن تاریخ تسویه: در قراردادهای فیوچرز، تاریخ تسویه مشخص است و در این تاریخ، از تفاوت قیمت خریدار و فروشنده برای پرداخت تفاوت به عنوان سود یا ضرر استفاده می‌شود.

استفاده از مارجین: در معاملات آتی و قراردادهای فیوچرز، استفاده از مارجین یا ودیعه یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هاست. در این روش، خریدار یا فروشنده قرارداد، باید ودیعه‌ای پرداخت کند که به عنوان تضمین برای انجام تعهدات قراردادی استفاده می‌شود. در صورت عدم انجام تعهدات قراردادی، این ودیعه به عنوان جریمه به فرد مقابل پرداخت می‌شود.

انعطاف‌پذیری در انتخاب دارایی: در قراردادهای فیوچرز، امکان خرید و فروش انواع دارایی‌ها وجود دارد. از جمله دارایی‌هایی که در قراردادهای فیوچرز معامله می‌شوند می‌توان به طلا، نفت، ارزهای خارجی، کالاهای کشاورزی و… اشاره کرد.

عدم نیاز به حضور فیزیکی در محل معامله: در معاملات آتی و قراردادهای فیوچرز، فرد خریدار یا فروشنده نیازی به حضور فیزیکی در محل معامله ندارد. این روش معامله به روش الکترونیکی انجام می‌شود.

استفاده از قراردادهای فیوچرز برای سرمایه‌گذاری به دلایل متعددی پیشنهاد می‌شود. از جمله این دلایل می‌توان به افزایش امنیت سرمایه‌گذاری، کاهش ریسک‌های بازار، امکان شرکت در معاملات با حجم بالا و همچنین افزایش انعطاف‌پذیری و قابلیت پیش‌بینی در بازارهای مالی اشاره کرد.

از آنجایی که معاملات آتی و قراردادهای فیوچرز با یک مفهوم پیچیده و تخصصی همراه هستند، پیشنهاد می‌شود که در صورت تمایل به سرمایه‌گذاری در این حوزه، با مشاوران مالی و کارشناسان مرتبط مشورت کنید تا بهترین راهبردها و روش‌های سرمایه‌گذاری را برای شرایط شما تعیین کنید.

معاملات آتی سهام و معاملات نقدی بازار بورس دو نوع معامله متفاوت هستند که در ادامه به بررسی تفاوت‌های آنها می‌پردازیم:

1- ریسک: معاملات نقدی بورس دارای ریسک کمتری نسبت به معاملات آتی سهام هستند. در معاملات نقدی، خریدار و فروشنده به توافق برای خرید و فروش سهم به قیمت فعلی بازار می‌رسند و پرداخت و دریافت پول در همان زمان انجام می‌شود. در مقابل، در معاملات آتی سهام، پول در آینده پرداخت می‌شود و برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال ریسک بالا هستند، جذاب هستند.

2- زمان: معاملات نقدی در بورس به صورت زنده صورت می‌گیرند و پول در همان زمان پرداخت می‌شود. در مقابل، در معاملات آتی سهام، توافق‌نامه‌ای برای خرید و فروش سهم در آینده به قیمت مشخص بسته می‌شود که معمولاً 3 ماه بعد از تاریخ توافق انجام می‌شود.

3- حجم معاملات: حجم معاملات معاملات نقدی بورس معمولاً بیشتر از حجم معاملات معاملات آتی سهام است. در معاملات آتی سهام، تعداد طرف‌هایی که به دنبال خرید و فروش در آینده هستند، کمتر از طرف‌هایی است که در بازار نقدی فعالیت می‌کنند.

4- هزینه‌ها: هزینه‌های مربوط به معاملات نقدی کمتر از هزینه‌های معاملات آتی سهام هستند. در معاملات آتی سهام، برای بستن یک تعهد در آینده، باید هزینه‌ای به نام تضمین نقدی پرداخت شود.

در مجموع، معاملات آتی و قراردادهای فیوچرز به سرمایه‌گذاران امکاناتی مانند تضمین انجام تعهدات قراردادی، محافظت از سرمایه در مقابل تغییرات بازار، دسترسی به دارایی‌های مختلف و انعطاف‌پذیری بیشتر در معاملات را می‌دهند. به همین دلیل، با توجه به شرایط شخصی و نیازهای سرمایه‌گذاری، می‌توان در صورت داشتن دانش کافی و همراهی مشاوران مالی، از این روش سرمایه‌گذاری استفاده کرد.